Nepnieuws: hoe weet je kind wat echt is?
Sluikreclame, clickbait, filter bubbles. Hoe zorg je ervoor dat je kind online niet wordt verleid door fake news? Denk aan een YouTuber die zogenaamd een nieuw spel test, maar eigenlijk reclame maakt. Of een TikTok-influencer die overtuigend vertelt over een of ander fantastisch wondermiddel.
Misleidende info komt in veel vormen. Wil je dat je kind dit herkent en er goed op kan reageren? Dan is het handig om te weten wát voor soort misleiding het is. Zo blijft je kind altijd een stapje voor.
Verschillende vormen van nepnieuws
Clickbait
Sensatiegerichte koppen die bedoeld zijn om je kind te laten klikken.
Scam-berichten
Nepberichten die beloven dat je iets wint of die om persoonlijke gegevens vragen.
Deepfake-video's
Nepvideo’s die zo realistisch lijken dat kinderen ze moeilijk van echt kunnen onderscheiden.
Sensationele challenges
Online trends of ‘challenges’ die je kind misleiden door overdreven of verzonnen risico’s en gevolgen.
Haatspraak
Uitspraken of beelden die haat zaaien tegen bepaalde personen of groepen.
Meer lezen? Check ook deze blog over verschillende soorten nepnieuws. Of kijk op Mediawijsheid.nl.
Hoe herken je nepnieuws?
Nepnieuws (fake news) is soms subtiel, maar vaak zijn er een aantal dingen die opvallen. Let op schreeuwerige titels die je proberen te shockeren of foto’s die te mooi lijken om waar te zijn. Een vreemde of onbekende link? Ook dat kan een waarschuwing zijn. En check altijd even de datum. Oude berichten worden soms opnieuw als nieuws gebracht.
Waarom is er nepnieuws?
Nepnieuws kan verspreid worden om aandacht te trekken of als grap, maar vaak gaat het om geld. Hoe meer mensen op een artikel klikken, hoe meer geld de makers krijgen vanwege de getoonde advertenties.
Daarom heeft nepnieuws vaak van die pakkende, sensationele koppen. Dat levert veel kliks op en dus veel geld. Ook maken mensen bewust nepnieuws om meningen te beïnvloeden, bijvoorbeeld in de aanloop naar verkiezingen.
Waar let je op bij influencers?
Volgt je kind alles van Enzo Knol of Scott Hentzepeter? (Wie? ;) Praat met je kind over hoe influencers te werk gaan. Vaak worden ze betaald om producten te promoten, ook al lijkt het alsof ze gewoon iets aanraden. Kijk samen hoe je een advertentie kan herkennen, bijvoorbeeld aan hashtags zoals #ad of #spon.
Filterbubbels zorgen ervoor dat je kind vooral meer van hetzelfde ziet. Dit maakt hun beeld van wat mooi, leuk en waar is eenzijdiger.
Wat is het gevaar voor je kind?
Nepnieuws kan je kind in verwarring brengen. Hoe weet je nou wat waar is of onzin? Als ze nepnieuws niet herkennen, maken ze keuzes op basis van onjuiste informatie. Of ze vormen een mening die eigenlijk helemaal niet bij ze past. Daarom is belangrijk dat ze leren hoe ze niet in de valkuilen van misleiding trappen.
Wat leert je kind op school?
Steeds meer scholen besteden ook aandacht aan dit onderwerp. Kinderen leren bijvoorbeeld wat clickbait is en hoe je een nepbericht herkent. Sommige klassen werken met speciale programma’s over het (herkennen van) nepnieuws.
Vraag eens wat je kind hiervan oppikt op school. Een mooie aanleiding om het er samen over te hebben.
Tips & tricks
Lees het hele bericht
LET OP! BREAKING NEWS! De titel van een bericht wordt vaak gebruikt om de aandacht te trekken. Laat je niet verleiden en lees altijd het hele bericht, voordat je iets gelooft of deelt.
Check de bron
Dit is altijd een goede check: wie of wat is de bron? Zeker op social media, want hier kan iedereen zelf nieuws maken en delen.
Wat is de toon?
Nepnieuws speelt vaak sterk in op emoties. Want als je boos of bang wordt van een bericht is de kans groter dat je het gelooft én gaat delen. Check heftige en
ongeloofwaardige inhoud daarom altijd goed.
Kloppen de foto's of video's?
Bij nepnieuws zie je vaak beelden die het nieuws versterken, maar niet bij het bericht horen. Of beelden en geluid worden bewerkt, waardoor de werkelijkheid wordt verdraaid.
De kracht van nepnieuws? Het vervormt onze blik op de wereld en versterkt verdeeldheid.
Onzin of feiten? Wat denken jullie?
Kijk samen met je kind eens goed naar een opvallend bericht. Bijvoorbeeld een make-upselfie of een filmpje van een YouTuber. Wat gebeurt hier precies? Wat zijn je eerste gedachten? En wat voel je daarbij?
Zo ontdek je hoe makkelijk (mis)informatie je kan beïnvloeden. En leert je kind op een luchtige manier kritisch naar online berichten te kijken.
Deel dit artikel